प्रतिभेचा शाप: 'अमाडेअस' सादर करतेय विटंबना आणि पश्चात्तापाची कहाणी

तुम्ही कधी अशी धून ऐकली आहे का, जी तुम्हाला एखाद्या खास व्यक्तीची आठवण करून देते? बालपणीच्या अंगाई गीतांपासून ते पहिल्या प्रेमाच्या आठवणींपर्यंत आणि प्रियजनांसोबतच्या क्षणांपर्यंत – संगीतामध्ये आपल्याला भूतकाळात किंवा वेगवेगळ्या काळात घेऊन जाण्याची एक अद्भुत शक्ती आहे.

'अमाडेअस' हे नाटक याच प्रवासाची अनुभूती देते, जे दोन महान संगीतकार - अँटोनियो साल्येरी आणि वोल्फगँग अमेडियस मोझार्ट यांच्यातील गुंतागुंतीचे नाते उलगडते.

ब्रिटिश नाटककार पीटर शेफर यांच्या नाटकावर आधारित 'अमाडेअस' हे साल्येरी आणि मोझार्ट यांच्यातील अनेक कथांमधील एक आहे. रंगमंचावर सादर होणारे हे नाटक साल्येरीच्या मत्सर आणि द्वेषाची सर्वात गडद कहाणी सांगते, ज्यातून मोझार्ट नैराश्याच्या गर्तेत ढकलला जातो. पण अखेरीस, मानवी मर्यादांच्या परिणामांना सामोरे जावे लागते. लोभ आणि गर्वाचा हाच शेवट असतो.

हे नाटक एका लहान, अवघ्या १० वर्षांच्या प्रतिभावान मुलाबद्दल वाटणारा मत्सर दाखवून सुरू होते. हे किती हास्यास्पद आहे की, एक प्रौढ माणूस केवळ एका लहान मुलाचा हेवा करतो. आजच्या काळात यावर 'मानसिक समुपदेशन' केले जाईल, पण त्या काळी हे कोणालाही समजले नसते. तो माणूस स्वतः त्या काळात एक प्रतिष्ठित व्यक्ती होता. तरीही, त्याने स्वतःच्या फायद्यासाठी एका महान कलाकाराला मृत्यूच्या दाढेत ढकलले. त्याच्या आयुष्याचा शेवट कसा झाला असेल?

गरिबीतून राजदरबारातील संगीतकार बनलेला 'अँटोनियो साल्येरी'ची भूमिका क् ponsel-होन-सान, क् ponsel-वन-यूल आणि किम जे-वूक यांनी साकारली आहे. तर देवाचा आशीर्वाद लाभलेल्या 'वोल्फगँग अमेडियस मोझार्ट'च्या भूमिकेत मुन यू-गान, चोई जियोंग-वू आणि येओन यू-सोक दिसणार आहेत.

'चमचम चमका, छोट्या चांदण्या' - हे एक साधे बालगीत मोझार्टच्या संगीताच्या जगात घेऊन जाते. संगीत आणि नृत्याच्या मिलाफामुळे हे दृश्य एखाद्या चित्रपटातील दृश्यासारखे वाटते. रंगमंचावरचा हा सोहळा सोनेरी पायऱ्यांवरून प्रकाशमान होतो आणि प्रेक्षकांना कथेमध्ये खेचून घेतो.

काळा आणि पांढरा, अंधार आणि प्रकाश यांच्या खेळात, 'वेडा' वाटणारा मोझार्ट दिसतो. साल्येरी म्हणतो की, तो देवाचे साधन आहे, पण त्याला स्पर्श करू शकत नाही. त्यामुळे त्याच्या मनात केवळ द्वेष आणि तिरस्कार वाढत जातो. ही साल्येरीची 'दैनंदिन' परिस्थिती आहे, जो समाजात आदरणीय संगीतकार आहे, राजाचा आवडता आहे, पण बाहेरून स्वच्छ दिसणारा आतून मात्र सडलेला आहे.

पण मोझार्टच्या संगीतातील चुका नसलेल्या रचना पाहून, साल्येरीला स्वतःची कमीपणाची जाणीव होते. स्वर्ग आणि नरकाचे दरवाजे उघडतात. रंगमंचावरील क्रॉस हे भूतकाळातील आणि भविष्यातील जीवनाचे प्रतीक आहे.

रंगमंचावरचे प्रेम, द्वेष आणि क्षमा या भावना संगीतासोबत मिसळून प्रेक्षकांच्या भावनांना अधिक तीव्र करतात. पडद्यामागील सावल्यांमध्ये दिसणारा क्रॉस हेच दर्शवतो.

साल्येरी मोझार्टच्या स्त्रियांना 'La generosa' म्हणतो. सुरुवातीला 'अश्लील स्त्री' या अर्थाने, पण नंतर स्वतःच्या स्त्रीला 'उदार स्त्री' म्हणतो. काहीतरी मिळवण्यासाठी स्त्रियांचा वापर करण्याची त्याची दुटप्पी भूमिका. नंतर त्याला स्वतःच्या नीचतेची जाणीव होते, पण हे समजणारा तो स्वतःशिवाय दुसरा कोणी नाही.

पडदा आणि प्रकाशाच्या साहाय्याने तयार झालेल्या सावल्यांना घाबरणारा साल्येरी, सोनेरी पायऱ्यांवरील त्याच्या दिमाखदार उपस्थितीच्या अगदी विरुद्ध आहे. स्वर्ग आणि नरकाचे दरवाजे उघडतात आणि सावलीत दिसणाऱ्या क्रॉसला पाहून साल्येरी थरथरतो. पण मोझार्टसुद्धा सावलीत रडतो. त्यांना खरोखर कोणाची क्षमा मागायची आहे? आणि कोणाला कोणाची माफी मागायला हवी? आणि तुम्हाला कोणाची माफी मागायची आहे?

शेवटी, कोणाला खऱ्या अर्थाने क्षमा मागण्याची गरज आहे? 'अमाडेअस' या नाटकाद्वारे या युगातील क्षमा मागणारे आणि क्षमा न मिळणारे यांच्याबद्दल सांगितले जाते. आणि आणखी एक गोष्ट, ज्याला खरोखर क्षमा मागण्याची गरज आहे, त्याच्याबद्दल सांगितले जाते.

हे नाटक २३ तारखेपर्यंत सोलच्या हाँगिक विद्यापीठ डेहांग्रो आर्ट सेंटरच्या ग्रँड थिएटरमध्ये सादर केले जाईल.

कोरियातील नेटिझन्सनी या नाटकाचे खूप कौतुक केले आहे. 'हे अविश्वसनीय आहे, कलाकारांनी अप्रतिम काम केले आहे!' आणि 'मी पात्रांसोबत हसलो आणि रडलो. हे नाटक नक्की पहा!' अशा प्रतिक्रिया त्यांनी दिल्या आहेत. विशेषतः पात्रांचे सखोल मानसिक चित्रण आणि नाटकाची भावनिक ताकद यावर अनेकांनी भर दिला आहे.