“राष्ट्रीय खजिना”: जपानच्या कबुकी चित्रपटाला १० दशलक्ष प्रेक्षकांचा प्रतिसाद

जपान हे ॲनिमेशनचे महासत्ता म्हणून ओळखले जाते आणि बॉक्स ऑफिसवर ॲनिमेशनचे वर्चस्व आहे. मात्र, या ‘भिंतीला’ भेदून यश मिळवणारा एक चित्रपट आहे. जपानमधील कोरियन वंशाचे दिग्दर्शक ली सांग-इल (Lee Sang-il) यांनी ‘राष्ट्रीय खजिना’ (KOKO) नावाचा चित्रपट सादर केला आहे, जो जपानच्या पारंपरिक 'कबुकी' या नाट्यप्रकारवर आधारित आहे. सुरुवातीला अनेकांना हा एक धाडसी प्रयत्न वाटला होता, पण २३ वर्षांनंतर जपानमध्ये या चित्रपटाने १० दशलक्षपेक्षा जास्त प्रेक्षक मिळवून इतिहास रचला आहे.

‘राष्ट्रीय खजिना’ हा चित्रपट कबुकी कलेमध्ये उत्कृष्टतेचे शिखर गाठण्यासाठी अथक परिश्रम करणाऱ्या दोन पुरुषांच्या आयुष्यावर आधारित आहे. गेल्या महिन्याच्या १० तारखेपर्यंत, या चित्रपटाने जपानमध्ये १२,०७५,३९६ प्रेक्षकांना आकर्षित केले होते. चित्रपटाने १७,०४०,१६५,४०० येन (अंदाजे १६०.१ अब्ज कोरियन वॉन) चा गल्ला जमवला आहे. यासोबतच, ‘बेसाइड शेकडाउन २’ (Bayside Shakedown 2) या चित्रपटानंतर जपानच्या बॉक्स ऑफिसवरील सर्वाधिक कमाई करणारा हा दुसरा चित्रपट ठरला आहे.

‘राष्ट्रीय खजिना’चे हे यश जपानमध्ये कबुकी कलेला किती प्रेम मिळते हे दर्शवते. तथापि, इतका जुना आणि प्रतिष्ठित असल्यामुळे, या क्षेत्रात काहीशा गुप्तताही आहे. त्यामुळे दिग्दर्शक ली सांग-इल यांनी सावधगिरीने चित्रपट बनवला. त्यांनी जपानमधील प्रमुख चित्रपट कंपन्यांपैकी एक असलेल्या ‘शोचiku’ (Shochiku) सोबत काम करताना येणाऱ्या अडचणींबद्दल सांगितले. ‘शोचiku’ ही कंपनी चित्रपट, रंगभूमी आणि कबुकी या तिन्ही क्षेत्रांवर नियंत्रण ठेवते. त्यामुळे त्यांना कबुकी कलाकारांबद्दल काळजी होती की, चित्रपटात काही चुकीचे चित्रण झाल्यास त्याचा कलाकारांवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

पण दिग्दर्शकाची ही चिंता निराधार ठरली. ‘राष्ट्रीय खजिना’ चित्रपट जपानमध्ये प्रचंड यशस्वी ठरला. चित्रपटाने कबुकीच्या रंगमंचावरील सादरीकरणासोबतच कलाकारांचे कष्ट आणि त्यागालाही योग्य न्याय दिला. “प्रेक्षकांचा प्रतिसाद खूप चांगला होता. कबुकी कलाकारांनीही खूप सकारात्मक प्रतिक्रिया दिल्या,” असे ली सांग-इल यांनी सांगितले.

उत्कृष्ट कलाकृती कोणत्याही अडथळ्यांना पार करते. ली सांग-इल यांनी ‘राष्ट्रीय खजिना’ चित्रपटातून पडद्यावर एक अद्भुत कलाकृती सादर केली आहे. “मला ‘राष्ट्रीय खजिना’ असा चित्रपट बनवायचा होता, जो ‘सौंदर्य’ काय आहे हे लोकांना समजावून सांगेल,” असे दिग्दर्शकांनी सांगितले.

यासोबतच, चित्रपटात परिपूर्णतेसाठी प्रयत्न करताना दिसणारी मानवी स्वभावाची दुसरी बाजूही दर्शविली आहे. रंगमंचावरील सुंदर कबुकी आणि रंगमंचामागील मानवी इच्छा यातील संघर्ष चित्रपटाच्या तीन तासांच्या कालावधीत प्रेक्षकांना अनुभवता येतो. हीच ‘राष्ट्रीय खजिना’ची खासियत आहे.

“मूलतः हा एक चित्रपट आहे, परंतु मला कबुकीचा मंच एका ऑपेराप्रमाणे, एका भव्य महाकाव्यासारखा वाटावा अशी माझी इच्छा होती. मात्र, मी रंगमंचावरील आणि दैनंदिन जीवनातील दृश्ये गोंधळात टाकू नयेत यावर जोर दिला,” असे ली सांग-इल यांनी स्पष्ट केले. “कबुकी कलाकार आपले संपूर्ण आयुष्य या कलेला समर्पित करतात आणि त्यांना प्रसिद्धी मिळते. पण जेवढा जास्त प्रकाश त्यांना मिळतो, तेवढ्या जास्त गडद सावल्याही तयार होतात. मला त्या खोल सावल्या प्रभावीपणे दाखवायच्या होत्या.”

चित्रपटाच्या लोकप्रियतेमुळे, जपानमधील कबुकी संस्कृतीला पुन्हा एकदा नवसंजीवनी मिळाली आहे. “कबुकीनेही एका कठीण काळातून प्रवास केला आहे. कोविड-१९ मुळे थिएटर्समध्ये जाणे शक्य नव्हते आणि तरुण पिढीची कबुकी पाहण्याची सवय कमी झाली होती. पण या चित्रपटामुळे नवीन प्रेक्षकवर्ग तयार झाला आहे. आता कबुकी थिएटर्सना भेट देणारे लोक खूप आहेत आणि या संस्कृतीत पुन्हा चैतन्य आले आहे,” असे दिग्दर्शकांनी सांगितले.

आता ‘राष्ट्रीय खजिना’ हा चित्रपट जपानबरोबरच भारतासह इतर देशांतील प्रेक्षकांना भेटण्यासाठी सज्ज झाला आहे. विशेष म्हणजे, जपानप्रमाणेच भारतातही सध्या जपानी ॲनिमेशन चित्रपटांचे वर्चस्व आहे. ली सांग-इल यांना आपल्या चित्रपटाच्या ताकदीवर पूर्ण विश्वास आहे.

“जपानमध्ये ॲनिमेशन नेहमीच प्रभावी राहिले आहे. अनेक चित्रपटांनी १० दशलक्ष प्रेक्षकांचा टप्पा ओलांडला आहे. लाईव्ह-ॲक्शन चित्रपटांची स्थिती काहीशी कठीण होती. पण जर एखाद्या चित्रपटात प्रेक्षकांची मने जिंकण्याची क्षमता असेल, तर ती त्या चित्रपटाची ताकद असते. मला विश्वास आहे की प्रेक्षक अशा चित्रपटांचीच वाट पाहत आहेत,” असे त्यांनी सांगितले.

कोरियन नेटिझन्सनी ‘राष्ट्रीय खजिना’ चित्रपटाच्या यशाबद्दल आणि दिग्दर्शक ली सांग-इल यांच्याबद्दल कौतुक व्यक्त केले आहे. अनेकांनी जपानसारख्या ॲनिमेशन-प्रेमी देशात लाईव्ह-ॲक्शन चित्रपटाचे हे यश खूप मोठे असल्याचे म्हटले आहे. "हा चित्रपट सिद्ध करतो की चांगला आशय नेहमीच प्रेक्षकांना मिळतो, मग तो कोणत्याही प्रकारचा असो!" अशी प्रतिक्रिया एका नेटिझनने दिली आहे.