HOPE - Các cuộc hội đàm 'bướm hát' tại APEC có phải là dấu hiệu Trung Quốc nới lỏng lệnh cấm Hàn Quốc?
Vào ngày 1 tháng này, tại bữa tiệc chào mừng Hội nghị Thượng đỉnh APEC, khi nhìn thấy một chú bướm bay ra từ máy tạo hiệu ứng, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã nói với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình: “Bướm vốn dĩ bay rất lặng lẽ, nhưng chú bướm này lại có tiếng động. Tôi mong rằng sang năm chúng ta sẽ có thể tạo ra những chú bướm thực sự.” Chủ tịch Tập đáp lại: “Có lẽ chúng ta nên tạo ra những chú bướm biết hát thì sao nhỉ?”
Sau đó, Chủ tịch Tập đã chia sẻ về cuộc trò chuyện với Tổng thống Lee tại bữa tiệc, nói rằng: “Tôi đã nói với ông ấy rằng tôi hy vọng những chú bướm xinh đẹp ở đây sẽ bay đến tận thành phố Tiên Chân (nơi đăng cai APEC tiếp theo) và cất tiếng hát.”
Cuộc trò chuyện này giống như câu chuyện ngụ ngôn ‘Giấc mộng của Trang Tử về bướm’, bay lơ lửng trên mây. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng nếu thay thế từ ‘bướm’ bằng ‘Làn sóng Hàn Quốc’ (Hallyu) thì lời giải thích sẽ trở nên hoàn hảo. Điều này có thể quy về mong muốn “Ước gì nhạc K-Pop vang vọng tại Tiên Chân.” Kỳ vọng về việc lệnh hạn chế văn hóa Hàn Quốc (Hallyeon) – vốn đã âm thầm bài trừ làn sóng Hàn Quốc – sẽ được dỡ bỏ đang ngày càng tăng cao.
Thị trường Trung Quốc có quy mô khổng lồ. Nhu cầu K-Pop của giới trẻ vẫn bùng nổ. Thị trường giải trí Trung Quốc có tới hơn 30 nhà hát lớn có sức chứa hơn 50.000 chỗ ngồi. Nếu lệnh hạn chế được dỡ bỏ, các công ty K-Pop có thể kỳ vọng doanh thu tăng hàng trăm tỷ won. Bản thân Trung Quốc, để thúc đẩy phục hồi kinh tế, cũng không thể làm ngơ trước ‘K-Culture mang lại lợi nhuận’.
Đối với các công ty giải trí vừa và nhỏ tại Hàn Quốc, đây là một sự mong đợi vô cùng lớn. Các ‘nguồn thu nhập’ trong nước cũng như ở châu Âu, Bắc Mỹ và khắp châu Á đang dần cạn kiệt. Việc Trung Quốc, thị trường đã bị đóng băng trong một thời gian dài, mở cửa trở lại được xem là con đường sống duy nhất.
Một người trong ngành âm nhạc cho biết: “Vì Trung Quốc đã đóng cửa quá lâu, ngành công nghiệp biểu diễn gần như đang trên bờ vực sụp đổ. Việc dỡ bỏ lệnh hạn chế là hy vọng duy nhất đối với các công ty nhỏ. Giai đoạn từ tháng 10 đến tháng 12 là thời kỳ thấp điểm phát hành album đối với các ca sĩ mới, nhưng tất cả các công ty đều đang phát hành album. Điều này cho thấy kỳ vọng rằng Trung Quốc sẽ mở cửa trở lại.”
Mặc dù ‘việc dỡ bỏ lệnh hạn chế’ vẫn chưa rõ ràng, nhưng một trong những điểm đáng chú ý là giá trị của các nghệ sĩ Trung Quốc đang tăng vọt. Trung Quốc đã hạn chế sự xuất hiện của các ngôi sao nước ngoài, không chỉ Hàn Quốc. Điều này làm tăng tính khan hiếm của các nghệ sĩ nội địa. Ngay từ năm 2016, khi lệnh hạn chế bắt đầu, giá trị của các nghệ sĩ Trung Quốc đã chiếm tới 70% chi phí sản xuất, một tỷ lệ quá lớn so với mức 20-30% thù lao của các diễn viên trong nước hay Hollywood.
Người này nói thêm: “Tôi nghe nói rằng thù lao của các nghệ sĩ Trung Quốc thiếu năng lực lại quá cao và tình trạng ‘lạm quyền’ cũng rất nghiêm trọng. Hàn Quốc có chi phí thấp hơn và tài năng xuất chúng. Một bộ phận trong giới giải trí Trung Quốc mong muốn dỡ bỏ lệnh hạn chế.”
Tuy nhiên, không phải tất cả đều là tương lai màu hồng. Kể từ năm 2016, đã có nhiều cuộc đối thoại với Trung Quốc nhưng lệnh hạn chế vẫn chưa được gỡ bỏ. Đặc biệt, K-Pop coi trọng sự tự do và cá tính, trong khi hệ thống chính trị Trung Quốc nhấn mạnh ‘chủ nghĩa yêu nước’ và ‘chủ nghĩa tập thể’, hai yếu tố này có thể xung đột, gây áp lực lớn cho chính quyền Trung Quốc.
Luận điểm kiểm soát chặt chẽ của chính phủ Trung Quốc được thể hiện rõ qua các trường hợp quy định trực tiếp đối với văn hóa fandom K-Pop. Năm 2021, chính quyền Trung Quốc đã phát động ‘Hành động đặc biệt Thanh Lãng (淸朗)’ với các biện pháp mạnh mẽ để kiểm soát ‘kinh tế fandom’, bao gồm cấm bỏ phiếu trả phí trong các chương trình thử giọng, cấm công bố bảng xếp hạng mức độ nổi tiếng của người nổi tiếng. Vào thời điểm đó, các tài khoản Weibo của các câu lạc bộ người hâm mộ lớn của các thần tượng Hàn Quốc như BTS, IU đã bị đình chỉ với lý do “hành vi tôn sùng thần tượng một cách phi lý”.
Một người làm trong ngành giải trí cho biết: “Họ cứ nói đi nói lại nhưng chưa bao giờ thực sự gỡ bỏ lệnh cấm. Điều cốt lõi là việc cho phép các buổi hòa nhạc trên 5.000 chỗ ngồi được tổ chức. Hiện tại, các buổi fan meeting vẫn đang diễn ra trong phạm vi không có hoạt động ca hát. Chúng tôi rất mong lệnh hạn chế được dỡ bỏ, nhưng vẫn còn không ít yếu tố bất an chưa thể lạc quan.”
Cộng đồng mạng Hàn Quốc đang có nhiều phản ứng trái chiều. Một số người bày tỏ hy vọng rằng đây sẽ là tín hiệu tích cực cho thấy K-Pop có thể trở lại thị trường Trung Quốc sau thời gian dài bị cấm. Tuy nhiên, không ít người vẫn tỏ ra thận trọng, bình luận rằng "Cần phải chờ xem, đã có nhiều lần như thế này rồi" và "Hy vọng lần này không chỉ là lời nói suông."